UDBA - djelovanje tajne jugoslavenske policije! Zadaci, organizacija, atentati...

Uprava državne bezbjednosti (srpski: Управа државне безбедности / Uprava državne bezbednosti; hrvatski: Uprava državne sigurnosti; slovenski: Uprava državne varnosti; makedonski: Управата за државна безбедност), skraćeno UDB, UDB-a ili UDBA, bila je jugoslovenska tajna policija za vrijeme SFRJ, nastala 1946 godine, podjelom OZNE na civilni dio (UDBA) i vojni dio KOS JNA, a prestala je djelovati raspadom SFRJ 1990-ih godina. 

Funkcionisala je po sličnim principima kao i sovjetski KGB. UDBA je zapamćena među narodom kao straho-policija, a sama je bila dorasla i svjetskim tajnim službama kao što su američka CIA, sovjetski KGB.

Sadržaj
1 Osnivanje
2 Organizacija
3 Osnovni zadaci
4 Struktura
4.1 Vrste saradnika
5 Služba državne bezbjednosti
6 Rad i djelovanje
6.1 Atentati
6.2 Operacija "Zvijezda"
6.3 Dokumentacija
7 Članovi UDBE i SDB-a
8 Otvaranje dosjea
9 Također pogledajte
10 Reference
11 Vanjski linkovi
Osnivanje
Kao početak UDB-e smatra se osnivanje Glavnog obavještajnog centra (GOC) JNA 1943. godine od strane Dalibora Jakaža, agenta Kominterne školovanog u Moskvi. 13. maja 1944. GOC se integrira u jugoslavensku tajnu službu Odjeljenje za zaštitu naroda (OZNA)-u, a Jakaž preuzima mjesto u odjelu za inostranstvo OZNA-e u Beogradu.[3] Već 1946. godine OZNA se dijeli na UDB-u i na vojni odjel Kontraobavještajnu službu JNA (KOS).

Šef UDB-e je do prisilnog davanja ostavke bio ministar unutrašnjih poslova SFRJ Aleksandar Ranković, koji je na čelo OZNA-e postavljen 13. maja 1944. godine na Visu. Nakon njegove ostavke, UDBA je promijenila ime u Službu državne bezbjednosti (SDB).

Iskaznica agenta UDBE prije 1963.

Organizacija

Do reforme 1966. godine UDB-a je bila centralistički organizirana, sa organizacionim sjedištem u Beogradu. Nakon reforme, svaka od šest jugoslavenskih republika je dobila vlastitu sigurnosnu službu. Time je Služba državne bezbednosti (SDB), sa sjedištem u Beogradu, zapravo preuzela saveznu ulogu stručne izobrazbe i koordinaciju poslova između pojedinih službi. Republičke sigurnosne službe mogle su bez suglasnosti savezne služe, samostalno provoditi akcije, osim u slučajevima, koji su se ticali vanjske politike SFRJ, gdje bi odluke donosila SDB SFRJ.

Osnovni zadaci

UDBA je imala četiri glavna odjela koji su se bavili:

unutrašnjim neprijateljem (nacionalizam, Crkva,...)
emigracijom (hrvatska, albanska, srpska, bošnjačka...)
stranim obavještajnim službama
tehnikom praćenja i prisluškivanja
Struktura
Vrste saradnika

Postojale su tri vrste saradnika: informator, rezident, agent:

Informator - zadužen za otkrivanje neprijateljskih aktivnosti
Rezident - Drži na vezi nekoliko informatora
Agent - Ubačen u neprijateljske redove da bi razotkrio njihovo djelovanje
Svakom grupom saradnika predvodio je šef sektora.

Služba državne bezbjednosti

Od 1966. UDBA je preimenovana u Službu državne bezbjednosti. SDB, odnosno SDB Srbije (kasnije RDB) je između ostalog skrivala Karadžića. 

Rad i djelovanje

Atentati

UDBA je bila odgovorna za mnoge atentate i ubistva, njihov broj je oko 128:

Dinka Domačinović 1960 u Buenos Airesu poginula kao trogodišnja djevojčica od podmetnute bombe. 

Geza Pašti 1965 u Nizzi 

Pero Čović 1968 u Sydneyu 

Vjekoslav Luburić, zvani Maks, komandant koncentracionog logora Jasenovac, 20. aprila 1969. u Španiji 

Ivo Bogdan 1971 u Buenos Airesu, 

Stjepan Crnogorac 3. jula 1972. u Salzburgu kidnapovan, kasnije u Sloveniji ubijen.

Jozo Oreč 1977 u Johannesburgu 

Bruno Bušić 16. oktobra, 1978. u Parizu.

Jovan Barović 1979 

Nikola Miličević 1980 u Frankfurtu 

Stjepan Đureković 1983 u Wohlfahrtshausenu. Đureković je kao direktor INE, odao tajne rezerve goriva u SFRJ. Njemačka kancelarka Angela Merkel je tražila izručenje njegovog ubice Josipa Perkovića prije ulaska Hrvatske u EZ.

Dragiša Kašiković u Čikagu. 

Ivana Milošević u Čikagu, poćerka Dragiše Kašikovića. Imala je devet godina kad je ubijena. 

Enver Hadri 25. februara 1990 u Briselu. 

Momir Gavrilović, 3. oktobar 2001 bivši saradnik SDB-a i član kabineta Vojislava Koštunice 
Operacija "Zvijezda"

Pod kodnim imenom "Zvijezda" obavljano je prisluškivanje sveštenika rimokatoličke crkve, kako u Hrvatskoj tako i u inostranstvu. 

Dokumentacija

Svaka praćena odnosno prisluškivana osoba imala je dosje kod UDBE. Dosje je bio kategorisan:

O - Sumnjiva lica, po uzoru na sovjetske službe
A – Lica s aktivnim neprijateljskim djelovanjem
B – Lica koja su u vezi sa neprijateljskim aktivistima
C – Lica koje su za vrijeme rata bila pasivna prema neprijatelju
D – Lica koja su već ranije hapšena ili osuđivana
E – Lica sa sumnjivom političkom prošlosti